ฟ้าทะลายโจรในยุคโควิด-19

ในช่วงสถานการณ์โควิด-19 ที่ผ่านมา สมุนไพร "ฟ้าทะลายโจร" ได้รับความนิยมจากประชาชนในการใช้เสริมภูมิคุ้มกันและบรรเทาอาการเบื้องต้น เช่น ไข้ ไอ เจ็บคอ ซึ่งมีสารสำคัญอย่าง "แอนโดรกราโฟไลด์" (Andrographolide) ที่ได้รับการวิจัยว่าสามารถช่วยบรรเทาอาการเหล่านี้ได้ จากการศึกษาทางคลินิกแบบสุ่มที่มีการควบคุม (RCT) พบว่า การใช้แอนโดรกราโฟไลด์ในขนาด 180 mg/วัน เป็นเวลา 5 วัน สามารถช่วยบรรเทาอาการปวดศีรษะในผู้ป่วยโควิดได้ภายในวันแรก และลดอาการสูญเสียการรับกลิ่นได้ภายในวันที่ 2 ของการรักษา โดยไม่พบผลข้างเคียงที่รุนแรง ทั้งนี้ยังมีความปลอดภัยต่อการทำงานของตับและไตตลอดระยะเวลาการใช้ยา^[1]

ปัจจุบันในท้องตลาดเราสามารถเจอฟ้าทะลายโจรได้ 2 ชนิดหลัก ๆ นั้นคือแบบตากแห้งและแบบสกัด การตากแห้งจะใช้การตากใบฟ้าทะลายโจรให้แห้ง จากนั้นนำมาบดใส่ในแคปซูล ขณะที่แบบสกัดนั้นจะใช้กระบวนการทางเคมีสกัดสารแอนโดรกราโฟไลด์ออกมาและนำไปบรรจุใส่แคปซูล จากข้อจำกัดของวิธีการ ทำให้การผลิตฟ้าทะลายโจรโดยการตากแห้งจะทำให้ได้สารแอนโดรกราโฟไลด์ในปริมาณน้อยเมื่อเทียบกับการสกัดที่จะสกัดแยกสารแอนโดรกราแยกสารออกมาเพียงตัวเดียว โดยไม่ให้ปะปนกับสารอื่น ๆ ที่พบในใบฟ้าทะลายโจร 

โดยทั่วไปแล้ว การทานฟ้าทะลายโจรจากการตากแห้งมักต้องรับประทานหลายเม็ดในแต่ละครั้ง เช่น ครั้งละ 4-5 เม็ด วันละ 4 ครั้ง ซึ่งอาจไม่สะดวกต่อการใช้งานในชีวิตประจำวัน ทั้งนี้ มีข้อมูลจากงานวิจัยในสถาบัน Blackmore ^[2]ที่แสดงให้เห็นว่า การลดจำนวนเม็ดยาที่ต้องรับประทานลง สามารถช่วยเพิ่มอัตราการใช้ยาอย่างต่อเนื่อง (compliance) ได้อย่างมีนัยสำคัญ โดยผู้ป่วยมีแนวโน้มที่จะใช้ยาได้สม่ำเสมอมากขึ้นหากปริมาณเม็ดยาต่อครั้งไม่มากเกินไป ดังนั้น การเลือกผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจรที่มีปริมาณสารสำคัญแอนโดรกราโฟไลด์ในขนาด 60 mg/เม็ด ซึ่งเป็นขนาดที่ใช้ในงานวิจัย จึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่น่าสนใจ เพราะช่วยลดจำนวนเม็ดที่ต้องรับประทานเหลือเพียงครั้งละ 1 เม็ด วันละ 3 ครั้ง ทำให้สะดวกในการรับประทาน และเพิ่มโอกาสที่ผู้ใช้จะใช้ยาได้ครบถ้วนตามคำแนะนำ

ในขณะเดียวกัน ประเด็นด้านความปลอดภัยก็เป็นสิ่งที่ไม่ควรมองข้าม งานวิจัยหลายฉบับพบว่า ผลิตภัณฑ์สมุนไพรที่ไม่ได้ผ่านมาตรฐานการผลิตที่ดี อาจมีความแปรปรวนของปริมาณสารสำคัญ หรืออาจมีสิ่งเจือปนโดยไม่ได้ตั้งใจ การเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีการรับรองมาตรฐาน เช่น GMP หรือการตรวจสอบคุณภาพตามมาตรฐานสากล ช่วยเพิ่มความมั่นใจในความปลอดภัย และสร้างความน่าเชื่อถือแก่ผู้บริโภคได้เป็นอย่างดี^[3]

บทความโดย: นศภ.ฐิติทัย วิเชียรสินธุ์

เอกสารอ้างอิง

1. Puritat Kanokkangsadal, Chatchai Mingmalairak, Nichamon Mukkasombat, Pranporn Kuropakornpong, Patsorn Worawattananutai, Thana Khawcharoenporn, et al. Andrographis paniculata extract versus placebo in the treatment of COVID-19: a double-blinded randomized control trial. Research in pharmaceutical sciences. 2023 Jan 1;18(6):592–603.
2. Blackmores. Pill Fatigue | Addressing supplement accessibility for better patient outcomes [Internet]. Blackmoresinstitute.org. 2025. Available from: https://www.blackmoresinstitute.org/news/pill-fatigue-addressing-supplement-accessibility-better-patient-outcomes
3. van Breemen RB, Fong HHS, Farnsworth NR. The Role of Quality Assurance and Standardization in the Safety of Botanical Dietary Supplements. Chemical Research in Toxicology. 2007 Apr;20(4):577–82.