ไซโปรเฮปทาดีน (Cyproheptadine)

ไซโปรเฮปทาดีน (Cyproheptadine)

บทความโดย ภญ. พรลภัส บุญสอน

                Cyproheptadine เป็นยาแก้แพ้ในรุ่นแรก (First-generation antihistamines) ออกฤทธิ์ต้านฮิสทามีน (Histamine) ที่ตัวรับ H1 โดยปกติแล้ว Histamine จะทำให้อาการของโรคภูมิแพ้ต่างๆ ตัวอย่างเช่น จาม คันจมูก คัดจมูก น้ำมูกไหล ไอ ระคายเคืองตา ตาแดง แน่นหน้าอก หอบเหนื่อย หายใจมีเสียงหวีดเป็นต้น แต่เนื่องจากตัวยาผ่านเข้าสู่สมองได้ดี จึงมีผลข้างเคียงเด่นๆ คือ ทำให้ทานแล้วง่วงซึม

รูปแบบยา

ยาเม็ด (Tablet), ยาน้ำใส (Solution)

ข้อบ่งใช้

• ใช้บรรเทาอาการต่างๆ จากการแพ้ เช่น จาม คันจมูก คันคอ คัดจมูก น้ำมูกไหล ไอ ระคายเคืองตา ตาแดง
• ช่วยเพิ่มความอยากอาหาร ส่งผลให้น้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้น
• ใช้บรรเทาอาการที่เกิดจากภาวะ Serotonin syndrome (เป็นการใช้ยาแบบนอกข้อบ่งใช้, off-label)
• ใช้ป้องกันโรคปวดศีรษะแบบไมเกรน (เป็นการใช้ยาแบบนอกข้อบ่งใช้, off-label)

ข้อห้ามใช้

• ห้ามใช้ในผู้ที่แพ้ Cyproheptadine หรือแพ้ส่วนประกอบอื่นๆ ในตำรับยา
• ห้ามใช้ Cyproheptadine ในเด็กติดต่อกันนานเกิน 3 เดือน เพราะอาจกดการเจริญเติบโตได้

ข้อควรระวัง

• ไม่ควรใช้ยานี้ในสตรีมีครรภ์ในระยะ 3 เดือนแรกและสตรีให้นมบุตร
• ควรระวังการใช้ยา Cyproheptadine ร่วมกับยากล่อมประสาท ยานอนหลับ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะจะยิ่งทำให้เกิดอาการง่วงซึมได้มากขึ้น
• ควรระวังการใช้ Cyproheptadine ในผู้ที่ขับขี่ยานพาหนะ ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกลหรือทำงานที่เสี่ยงต่อการพลัดตกจากที่สูง
• ควรระวังการใช้ Cyproheptadine ในผู้ป่วยเด็กและผู้สูงอายุ  เพราะพบอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาได้มากกว่าปกติ
• ควรระวังการใช้ Cyproheptadine ในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด ผู้ที่มีประวัติโรคหอบหืด โรคถุงลมโป่งพอง โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรคต่อมลูกหมากโต ปัสสาวะขัด ต้อหินมุมปิด

อาการไม่พึงประสงค์

                ง่วงซึม มึนงง เวียนศีรษะ นานไม่หลับ น้ำหนักตัวเพิ่ม ปวดท้อง ปวดข้อ ตับอักเสบ บวมน้ำ ชัก ความดันโลหิตต่ำ ความดันโลหิตสูง

เอกสารอ้างอิง

• Medscape. cyproheptadine (Rx) [Online]. Available from: https://reference.medscape.com/drug/cyproheptadine-343389#4 [17 June 2023]
• วรพันธ์ เกรียงสุนทรกิจ. ไซโปรเฮปทาดีน [ออนไลน์]. แหล่งที่มา: https://www.rama.mahidol.ac.th/poisoncenter/sites/default/files/public/pdf/books/Antidote_book5-02_Cyproheptadine.pdf (19 มิถุนายน 2566)