ภาวะมดลูกหย่อน

ภาวะมดลูกหย่อนเกิดขึ้นเมื่อกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นบริเวณอุ้งเชิงกรานเกิดภาวะอ่อนแรงลงอย่างมาก จนไม่สามารถทำหน้าที่พยุงมดลูกได้อย่างสมบูรณ์ ผลที่เกิดขึ้นคือ มดลูกจะมีการเลื่อนต่ำลงมาในช่องคลอด หรืออาจยื่นออกมาจากช่องคลอด ภาวะนี้มักพบในสตรีที่อยู่ในช่วงวัยหมดประจำเดือน หรือสตรีที่มีประวัติการคลอดบุตรทางช่องคลอด สำหรับภาวะมดลูกหย่อนในระดับที่ไม่รุนแรง มักไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา อย่างไรก็ตาม หากภาวะดังกล่าวส่งผลให้เกิดความไม่สุขสบาย หรือรบกวนการดำเนินชีวิตประจำวัน ผู้ป่วยควรเข้าพบแพทย์เพื่อรับการประเมินอาการและพิจารณาแนวทางการรักษาที่เหมาะสมต่อไป

อาการของภาวะมดลูกหย่อน

ภาวะมดลูกหย่อนในระดับไม่รุนแรงเป็นอาการที่พบบ่อยภายหลังการคลอดบุตร และโดยทั่วไปมักไม่แสดงอาการใด ๆ อย่างไรก็ตาม สำหรับภาวะมดลูกหย่อนระดับปานกลางถึงรุนแรง อาจมีอาการดังต่อไปนี้:

• สังเกตเห็นหรือรู้สึกถึงก้อนเนื้อเยื่อที่ยื่นนูนออกมาจากช่องคลอด
• มีความรู้สึกถ่วง หรือตึงรั้ง ภายในบริเวณอุ้งเชิงกราน
• รู้สึกปัสสาวะไม่สุด มีปัญหาปัสสาวะเล็ด หรือกลั้นปัสสาวะไม่ได้ (Urinary Incontinence)
• มีปัญหาในการขับถ่ายอุจจาระ และอาจจำเป็นต้องใช้นิ้วมือกดบริเวณช่องคลอดเพื่อช่วยในการเบ่งถ่าย
• รู้สึกคล้ายมีวัตถุ (เช่น ลูกบอลเล็ก ๆ) ขวางอยู่ขณะนั่ง
• รู้สึกเหมือนมีเนื้อเยื่อช่องคลอดเสียดสีกับเสื้อผ้า
• ความรู้สึกปวดหน่วง หรือไม่สุขสบายในบริเวณอุ้งเชิงกราน หรือหลังส่วนล่าง
• ประสบปัญหาทางเพศ อาทิ ความรู้สึกว่าเนื้อเยื่อในช่องคลอดหย่อนยาน หรือหลวม

การรักษาภาวะมดลูกหย่อน

หากท่านมีภาวะมดลูกหย่อนและอาการนั้นไม่ได้รบกวนการใช้ชีวิต อาจจะไม่จำเป็นต้องพบแพทย์เพื่อเข้ารับการรักษา โดยท่านสามารถเลือกที่จะสังเกตอาการและรอติดตามผลได้ แต่หากอาการของภาวะมดลูกหย่อนเริ่มรบกวนการใช้ชีวิต แพทย์ผู้ดูแลอาจแนะนำแนวทางการรักษาดังต่อไปนี้:

มาตรการดูแลตนเอง (Self-care Measures)

มาตรการดูแลตนเองอาจช่วยบรรเทาอาการ หรือช่วยป้องกันไม่ให้ภาวะมดลูกหย่อนแย่ลงไปอีก ซึ่งรวมถึง:

• การบริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน (Kegel Exercises): เป็นการออกกำลังกายเพื่อเพิ่มความแข็งแรงให้กับกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน
• การลดน้ำหนัก: หากมีภาวะน้ำหนักเกิน
• การรักษาภาวะท้องผูก: เพื่อลดการเบ่งขณะขับถ่าย

การใส่อุปกรณ์พยุงช่องคลอด (Pessary) อุปกรณ์พยุงช่องคลอด (Vaginal Pessary) คืออุปกรณ์ที่ทำจากซิลิโคน ซึ่งจะถูกใส่เข้าไปในช่องคลอด เพื่อช่วยพยุงเนื้อเยื่อที่หย่อนออกมา อุปกรณ์นี้จะต้องนำออกมาทำความสะอาดอย่างสม่ำเสมอตามคำแนะนำของแพทย์

การผ่าตัด (Surgery) หากการรักษาโดยใช้การดูแลตนเองรวมถึงการใช้ห่วงพยุงช่องคลอด (Vaginal Pessary) ยังไม่ได้ผลการรักษาที่เหมาะสม จะมีวิธีการผ่าตัดเพื่อเป็นอีกทางเลือกหนึ่ง ซึ่งการผ่าตัดมีหลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับอาการและความรุนแรงของอาการคนไข้แต่ละราย

บทความโดย : ภญ. พรลภัส บุญสอน

เอกสารอ้างอิง

• Lazarou, G. (2024, October 9). Uterine Prolapse Treatment & Management. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/uterine-prolapse/diagnosis-treatment/drc-20353464 
• Mayo Foundation for Medical Education and Research (MFMER). (2022, September 8). Uterine prolapse. https://emedicine.medscape.com/article/264231-treatment#d10