แคลเซียมแร่ธาตุที่สำคัญสำหรับสุขภาพของกระดูก

บทความโดย ภญ. ปิยภัค หิรัญรัศ

     แคลเซียมเป็นแร่ธาตุพบมากที่สุดในร่างกาย มีความสำคัญต่อร่างกายหลายประการ โดยมีหน้าที่หลัก คือ เป็นส่วนประกอบของกระดูกและฟัน ควบคุมการทำงานของหลอดเลือด การแข็งตัวของเลือด การทำงานในการการหดและคลายตัวของกล้ามเนื้อ การเต้นของหัวใจ การส่งความรู้สึกไปตามเส้นประสาท การปลดปล่อยฮอร์โมน เป็นตัวร่วมในการสังเคราะห์เอนไซม์ต่างๆ และควบคุมการแบ่งเซลล์

     โดยปกติร่างกายจะมีกลไกที่ทำหน้าที่ควบคุมระดับแคลเซียมในเลือดให้สมดุล หากในเลือดมีระดับแคลเซียมต่ำ ร่างกายจะสลายแคลเซียมที่สะสมในกระดูกออกมาชดเชยเพื่อรักษาสมดุลของแคลเซียมในเลือด ซึ่งปัจจัยที่มีผลทำให้ระดับแคลเซียมในเลือดต่ำ ได้แก่ การบริโภคอาหารกลุ่มแป้งและน้ำตาลหรือ เนื้อสัตว์ มากเกินไป การดื่มแอลกอฮอลที่ขัดขวางการดูดซึมแคลเซียม การดื่มชา กาแฟ น้ำอัดลม ซึ่งส่งผลให้เลือดมีภาวะเป็นกรดร่างกายจะปรับสมดุลโดยสลายแคลเซียมจากกระดูกเพื่อลดความเป็นกรดดังกล่าว นอกจากนี้ ภาวะขาดวิตามินดี การเข้าสู่วัยทอง การขาดฮอร์โมน เอสโตรเจน ไทรอยด์ แคลซิโทนิน และ พาราไทรอยด์ ก็ส่งผลให้การสะสมแคลเซียมในกระดูกลดลง เกิดภาวะกระดูกพรุนได้อีกด้วย

     ในปัจจุบันผู้บริโภคนิยมใช้ผลิตภัณฑ์เสริมแคลเซียมในรูปแบบต่าง ๆ ในตลาดมากขึ้น ซึ่งมีความแตกต่างกันที่รูปของเกลือของแคลเซียม และปริมาณแร่ธาตุแคลเซียมที่ได้ โดยรูปของเกลือที่นิยมใช้กันมากอยู่ในรูปแคลเซียมคาร์บอเนต ซึ่งเป็นรูปแบบที่มีราคาไม่แพงและให้ปริมาณแร่ธาตุแคลเซียมสูงสุดถึง 40%  อย่างไรก็ตาม แคลเซียมคาร์บอเนตนั้นละลายและดูดซึมได้ยาก ต้องทานขณะท้องว่างเพื่อให้กรดในกระเพาะอาหารช่วยในการดูดซึม และมักทำให้ท้องผูก นอกจากนี้ยังพบว่าหากทานในปริมาณมากเกินไป หรือในผู้บริโภคที่มีปัญหาการดูดซึมแคลเซียม อาจทำให้เกิดภาวะที่มีการเกาะตัวของแคลเซียมในบริเวณที่ไม่ใช่กระดูก (Excess Calcification) โดยมักพบภาวะการเกาะของแคลเซียมที่หลอดเลือดแดง และยังพบว่าทำให้ค่าแคลเซียมในหลอดเลือดหัวใจสูงขึ้น เกิดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือดมากขึ้น

     จากปัญหาดังกล่าว จึงมีการพัฒนาผลิตภัณฑ์แคลเซียมในรูปแบบใหม่ คือ Calcium L-Threonate เพื่อแก้ไขข้อจำกัดดังกล่าว ซึ่งเป็นแคลเซียมรูปแบบที่ดูดซึมได้ดี (ดูดซึมได้สูงกว่า 90%) นอกจากให้แร่ธาตุแคลเซียมซึ่งเป็นสารที่ช่วยเสริมสร้างกระดูกแล้ว ยังให้ L-threonic acid ซึ่งเป็น active metabolite ของวิตามินซี ซึ่งทำหน้าที่ช่วยในกระบวนการสังเคราะห์คอลลาเจน ช่วยเสริมประสิทธิภาพในกระบวนการสร้างกระดูกได้อีกทางหนึ่ง นอกจากนี้ยังพบว่า Calcium L-Threonate ไม่มีการสะสมในหลอดเลือดและอวัยวะต่าง ๆ จึงไม่เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด ไม่ทำให้ท้องผูก และมีความปลอดภัยสูงโดยไม่พบผลข้างเคียงอันตราย

     นอกจากการเสริมแร่ธาตุแคลเซียมแล้ว การเสริมสร้างกระดูกนั้นควรเสริมแร่ธาตุและวิตามินอื่นที่มีบทบาทเสริมสร้างกระดูกด้วย ได้แก่

1. แมกนีเซียม ซึ่งเป็นส่วนประกอบของกระดูกและฟัน และมีบทบาทสำคัญในการควบคุมกระบวนการนำแคลเซียมไปสะสมในกระดูก
2. วิตามินดี มีบทบาทสําคัญที่ช่วยในการดูดซึมของแคลเซียม ช่วยเพิ่มการดูดกลับของแคลเซียมที่ไต ช่วยเพิ่มจำนวนเซลล์สร้างกระดูกที่ชื่อว่า Osteoblast ควบคุมการหลั่งฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องในการสร้างกระดูก
3. วิตามินเค 2 มีบทบาทกระตุ้นการสร้างกระดูกโดยการกระตุ้นการทํางานของเซลล์สร้างกระดูก รวมถึงลดการสูญเสียมวลกระดูก และยังลดการสะสมและลดการเกาะของแคลเซียมที่หลอดเลือดแดงและหลอดเลือดหัวใจ
4. วิตามินซี มีบทบาทสําคัญที่ช่วยในการสังเคราะห์ คอลลาเจน ชนิดที่พบในเนื้อเยื่อกระดูก จึงช่วยเสริมประสิทธิภาพในการสร้างกระดูก

References:

1. Pharmacokinetics and safety of calcium L-threonate in healthy volunteers after single and multiple oral administrations. Acta Pharmacologica Sinica (2011) 32: 1555–1560.

2. Calcium bioavailability of calcium L-threonate in healthy Chinese subjects measured with stable isotopes (??Ca and ?²Ca). Eur J Clin Pharmacol 2013 May;69(5):1121-6

<a href="https://www.freepik.com/free-vector/osteoporosis-human-bone_2480538.htm#query=bone&position=9&from_view=keyword&track=sph&uuid=536f8620-cefd-4d2e-b8d2-76dd274704d4">Image by brgfx</a> on Freepik